OVER DE FEMINISME & ANARCHISME ENQUETE (1997)

OVER DE FEMINISME & ANARCHISME ENQUETE

Een samenvatting door Mikkie van de forumdiscussie op de pinksterlanddagen.

AANLEIDING

We vroegen ons af hoe het toch komt dat er binnen anarchistiese kringen gemiddeld zo weinig vrouwen aanwezig zijn bij vergaderingen, diskussies enz. en hoe het bijv. komt dat er zo weinig vrouwen te vinden zijn in de redakties van de meeste anarchistiese en radikaal-linkse tijdschriften. Ook vroegen we ons af hoe het komt dat de anarcha-feministische beweging (die eind jaren 70, begin jaren 80 zo bIoeiend was) grotendeels verdwenen lijkt.
Zijn vrouwen gemiddeld minder anarchisties - dat konden we ons niet goed voorstellen! Maar we konden ons wel voorstellen dat veel vrouwen op een andere manier anarchisties zijn, dat ze zich niet altijd thuis voelen in de vergader- en diskussiekultuur zoals je die vaak in anarchistiese en radikaal-linkse kringen tegenkomt.
Zelf komen we wel van tijd tot tijd op anarchistiese vergaderingen, of doen we mee aan discussies. Maar de sfeer bevalt ons niet altijd, en bovendien missen we de aanwezigheid van andere vrouwen. We waren benieuwd waarom al die vrouwen wegbleven, en een manier om daarover iets te weten te komen leek ons deze enquete.

DE ENQUETE

We hebben er voor gekozen om niet geheimzinnig te doen, om gewoon te zeggen waar volgens ons de schoen wringt, door bijv. te stellen (vraag 5) "Het valt ons op dat tijdens de PL in appelscha relatief veel mannen aan het woord zijn: zie jij dat ook zo?" (Ja, is daarop voor bijna iedereen het antwoord...)
We hebben dus vragen gemaakt, die zijn gekopieerd en eind januari naar zo'n 100 adressen gestuurd; anarchistiese clubs en bladen, en allerlei adressen binnen de radikaal-linkse scene (infocentra enzo). Sommige adressen, als we vermoedden dat er meerdere belangstellenden zouden zijn, stuurden we een heel pakketje. We hadden er imniddels voor gekozen mannen ook een enquete in te laten vullen, want ook zij worden met deze situaties (weinig vrouwen) gekonfronteerd, en het leek ons interessant om te zien wat hun meningen hier over waren. In totaal hebben we zelf zo'n 205 enquetes verstuurd, in Groningen zijn er nog eens 80 bij gekopieerd en ook vanuit andere plekken zijn er kopieen gemaakt.

WAT ER TERUG KWAM

37 Vrouwen en 31 mannen stuurden de enquete ingevuld terug. De vragen zijn dus door anderhalf keer meer vrouwen dan mannen beantwoord; dat is opmerkelijk want de groepen waar de vragenlijsten heengestuurd zijn bestaan vaak voor een groot deel uit mannen/jongens. Relatief hebben dus veel meer vrouwen de vragenlijst ingevuld. Naar de meningen van de niet antwoordende mannen en vrouwen blijft het natuulijk gissen. Het zou bijv. goed kunnen dat de mannen die de enquete invulden gemiddeld vrouwvriendelijker zijn dan degenen die dat niet deden.
Maar laten we het liever over de uitkomsten hebben. In de uitwerking hebben we vrij vaak gesplitst naar vrouwen en mannen -bij dit speciale onderwerp leek dit wel geschikt.
De leeftijden van de beantwoordersters: bij de vrouwen loopt het van 17 jaar tot en met 80, bij de mannen vanaf 19 tot en met 55 jaar. De verdeling lijkt zoals je die verwacht in een groep aktievelingen, weinigen heel jong, weinigen heel oud, de piek bij 29-30 jaar.

VERGADERINGEN

Een vraag ging over of mensen wel eens naar anarchistiese vergaderingen gaan of gingen. Over het algemeen wordt er 'ja' geantwoord, een enkele keer met als toevoeging 'ooit', 'vroeger', 'steeds minder' en dergelijke. Maar bij de vrouwen komt het antwoord 'nee' wat meer voor (in totaal bij slechts twee mannen, tegen 11 vrouwen). Bij de mannen zijn er iets meer dan bij de vrouwen die aangeven dat ze ervaring hebben met LASvergaderingen. Sommige vrouwen zeggen dat ze nog nooit van LAS of PL gehoord hebben. Bij de vraag of die anarchistiese vergaderingen bevallen of bevielen blijkt het grootste deel van de antwoorden neer te komen op 'matig'. 'Goed ' en 'slecht' scoren daarnaast beiden ongeveer even veel. Bij wat er dan bevalt blijkt uiteraard dat er vele redenen kunnen zijn om ergens wel naar toe te gaan, zoals: het opdoen van persoonlijke kontakten, intersse voor de anarchistiese zaak, grappige sfeer, kameraadschap, kontakten met min of meer gelijkgestemden.
Er zijn natuurlijk ook veel oorzaken voor als iets niet bevalt. Voor een deel komen die dingen bij latere vragen volop aan de orde, een ander deel zijn zaken zoals: saai, taai, weinig voortgang in ideeenontwikkeling, komt weinig uit, onpersoonlijk (door zowel enige vrouwen als mannen genoemd), te weinig vrouwen, gebrek aan efficientie, de rook, de m/v-verdeling (door sommige vrouwen en mannen genoemd), gebrek aan inhoud, te weinig theoreties, of juist te weinig praktijkgericht, te veel gericht op strijd tegen, te individualisties, geen leuke vergaderkultuur, vergaderen klint alsof je veel moet weten, te veel ver-van-me-bed, en het is makkelijker om anderen te vertellen hoe ze het anders moeten doen dan om naar jezelf te kijken. Ook worden dingen genoemd zoals onzekerheid, waarbij je je kunt afvragen of die onzekerheid speciaal in die vergadering de kop opsteekt of niet. Omgekeerd kun je je natuurlijk afvragen of anarchistiese vergaderingen niet juist de plek zouden moeten zijn waar ook elders onzekere mensen zich thuis kunnen voelen. Een paar genoemde hints: meer rondjes houden in vergaderingen, zodat iedereen makkelijk aan bod komt. En: grote vergaderingen aUeen houden voor het regelen van praktiese zaken, voor inhoudelijke diskussies zijn kleine groepjes veel beter geschikt.

DE PL

Een andere vraag ging over bezoek aan de PL (pinksterlanddagen) in Appelscha. Velen zijn er wel geweest, maar ook nogal wat vrouwen niet. Van die vrouwen kondigen er weer heel wat aan dit jaar wel te gaan -sommigen hoorden door deze enquete voor het eerst van de PL.
We hebben gevraagd of de sfeer daar vrouwvriendelijk/ feministies/ niet-sexisties te noemen is.
De meeste vrouwen zeggen over de vrouwvriendelijkheid ja en nee. Ze geven een omschrijving van positieve en negetieve kanten van de PL. De meeste kritiek betreft vergaderingen en diskussies -tijdens het vrij rondlopen is de sfeer blijkbaar prettiger.
Overigens valt het oordeel of de PL feministies genoemd kunnen worden een stukje negatiever uit. De meningen van de mannen liggen niet anders verdeeld dan bij de vrouwen.
Enige kritiese en andere opmerkingen van verschillende vrouwen:
- Zonder het persoonlijke is het politieke niet politiek.
- Theoreties wordt feminisme wel serieus genomen maar in de praktijk valt het tegen.
- Naar aanleiding van een seksisties toneelstuk en de reacties daarop werd mij duidelijk hoe a-feministies de meeste anarchistiese mannen zijn, terwijl ze zich om rasisme wel enorm druk maken.
- Het woord 'vrouwvriendelijk' zou ik nooit gebruiken: moet je anders met vrouwen omgaan dan?!
- Seksisties is een te zwaar woord voor de PL-sfeer. Ik zou zeggen: mensonvriendelijk, vooral veroorzaakt door mannen, wat vooral door vrouwen gevoeld/opgemerkt wordt.
- lk ben bang dat er te veel nadruk ligt op wetenschappelijk/logies redeneren en of praten. Rond die dingen heb ik een minderwaardigheidsgevoel (aangepraat gekregen?!).
- Het enige waar ik last van heb is dat men denkt dat roken moet kunnen. De spreuk van Domela Nieuwenhuis zou eigenlijk een nieuwe variant moeten krijgen: denkende arbeiders verslaven zichzelf niet.
En enige opmerkingen van mannen (sommige zeggen trouwens dat ze over dit punt als man niet goed kunnen oordelen):
- De sfeer is niet echt feministies, daarvoor lopen er teveel mannige mannen op Appelscha rond.
- De laatste jaren is het een stuk beter omdat er ook thema's als diskussiekultuur en vrije liefde op het programma staan.
-Een ieder vind zichzelf daar anti-seksisties, maar het feministies gehalte van de diskussies is erg laag 'het persoonlijke is politiek' komt niet aan bod.
-De algemene sfeer vind ik vriendelijk, maar in discussies gedragen mannen zich vaak als karikaturen van eigen stereotiep.
-Diskussies verlopen slecht en er heerst een vriendelijke doch lamlendige sfeer waar ik kriegelig van wordt. Tevens ontbreekt de wil tot echte theoretiese verdieping.

GROTE MONDIGHEID EN SFEER

Een van de volgende vragen luidde: Het valt ons op dat er op de PL in Appelscha en tijdens andere anarchisties bijeenkomsten of vergaderingen relatief vaker mannen aan het woord zijn dan vrouwen -zie jij dat ook zo?
Misschien was het ook deze vraag die een groep deed besluiten om de enquete niet in te vullen wegens suggestiviteit van de vragen. Jammer! We hebben de vragen allemaal naar beste weten neutraal gesteld, of we hebben, zoals bij deze vraag, een steiling neer gezet met de vraag naar de mening van de beantwoorderster. Die kan vanzelfsprekend neerkomen op 'geheel mee oneens'.
Suggestief zou zijn als je op meer of minder slinkse wijze een antwoord suggereert, of dat je, zoals zo vaak bij enquetes het geval is, het idee krijgt dat de vragenstellers een geheime agenda hebben.
Nou, die hebben we duidelijk niet, en dat wilden wij bij deze vraag ook uitdrukken!
De meningen over de stelling zijn overigens zeer sterk onverdeeld, een bijna volmondig 'ja' dus: 49 keer ja, naast 4 keer iets anders (bij 5 enquetes 'niets' ingevuld of 'niet van toepassing'). Lastig is wel om in te schatten wie er rekening houden met dat het aantal aanwezigen niet gelijkelijk over de geslachten verdeeld is. We hadden misschien nog nadrukkelijker op dat 'relatief veel' moeten wijzen, dat het gaat om of mannen in verhouding vaker aan het woord zijn, dus als er 5 keer zoveel zijn en ze 10 keer zoveel tijd innemen.
Een paar vrouwen geven aan dat ze er zelf geen last van hebben: ze nemen het woord toch wel. Een andere vrouw vindt dat het meer om de brutaalsten gaat, en daar zijn ook vrouwen bij. En iemand merkt op dat het niet om alle mannen gaat maar om een bepaald soort mannen: evenmin als vele vrouwen breken andere mannen daar niet doorheen. Over of de scheve verdeling een probbleem is zijn de meningen een tikje verdeelder, het word dus iets meer gekonstateerd dan dat het erg gevonden wordt: 31 vinden het een probleem, een paar komen met 'jammer', 'soms een probleem', en 7 vinden het 'geen probleem'.
Waar de scheve verdeling vandaan komt, dat is in zekere zin de centrale kwestie van de enquete. Daarom volgt hier een ingekorte waslijst aan kritiekpunten (de komplete waslijst staat in de reader). De vraag was dus: Welke gedragingen zijn het die gemiddeld (veel) meer door mannen dan door vrouwen worden vertoond?
Hou je vast, hier komen ze, en doe er je voordeel mee!
VERVOLG V/D ENQUETE IN DE VOLGENDE LILITH ....hihihihihi

http://web.archive.org/web/19991022224101/www.xs4all.nl/~dzs/lilith/14/enquete.htm